*Deprem sonrası ilk bir kaç gün uykusuzluk, iştahsızlık, zihinsel donukluk, düşünme ve karar almakta güçlük, kafa karışıklığı gibi durumlar oluşabilir, normal olmasa da doğaldır, beklenen ve çoğunlukla kendiliğinden düzelebilecek tepkilerdir.

*Kaygı, huzursuzluk, gerginlik, ağlama ya da ağlayamama gibi ruhsal tepkiler yaşanabilir, çoğunlukla giderek azalır, bir kaç haftaya kadar beklenebilir.

*Çaresizlik, güvensizlik, yetersizlik duyguları ortaya çıkabilir, alınan önlemler, temel ihtiyaçların giderilmesi, ulaşılan kaynaklar neticesinde bu kaygılar da giderek azalacaktır.

*Kısa süreli baş dönmesi, nefes darlığı, kalp çarpıntısı atakları yaşayabilirsiniz, geçmiş ruhsal bir probleminiz yoksa günler içerisinde çoğunlukla kendiliğinden düzelecektir.

Neler Yapılabilir?

*Öncelik güvenli bir yere yerleşmek ve temel ihtiyaçların giderilmesi hususunda kaynakları belirlemek ve erişmektir. 

*Depremi yaşamış, gerekli önlemleri almış ve güvenli alanlardaysanız, uzmanlar tarafından yeniden yerleşim alanlarınıza geçme, doğal gaz, su, elektrik konusunda önlemleri alıp kullanıma hazır hale getirme konusunda takipte olun.

*Mutlaka uzman kişilerden bilgi edinerek önlemlerinizi alın, bilgi kirliliği ve kafa karışıklığını engellemek için farklı sosyal mecralarda paylaşılan bilgileri dikkate almayın.

*Sosyal çevrenizle iletişim halinde olun. Yardım alma ve yardım ulaştırma konusunda verilecek destekler yeniden güven inşa etme sürecini kolaylaştırır.

*Çocuklarınız varsa yaş gruplarına göre değişmekle beraber tedirginliklerini azaltabilmek amacıyla mutlaka sorularını yanıtlayın, geçiştirmeyin. Detaylara inmeden, soyut kavramlar kullanmadan kısa ve net açıklamalar yapın.

*Aile üyeleriyle özellikle de depreme bir aradayken maruz kaldığınız yakın çevrenizle bir arada olmak travmatik etkileri azaltabilir.

*Güvendiğiniz haber kaynakları ve kişilerin paylaşımlarını takip edin, uzun süre farklı kaynaklardan sürekli haberlere kendinizi ve çocuklarınızı maruz bırakmamaya özen gösterin.

*Bilmediğiniz kaynaklardan yapılan paylaşımları dikkate almayın.

*Diş fırçalamak, el yıkamak, yaşam alanını düzenli tutmak gibi rutinlerinizi özellikle çocuklarınızda sürdürmeye çalışın.

*Devam eden tedavileriniz, kullandığınız ilaçlar varsa almayı ihmal etmeyin, tedavi ve ilaç erişimi konularında uzmanlarca yapılan paylaşımları takip edin.

Öneriler

*Sevdiklerinizle iletişimde olun, duygularınızı paylaşın, böyle zamanlarda kaygılanmak, tedirginlik, ağlamak doğaldır.

*Yaşam alanlarınız uzmanlarca değerlendirilmiş, belirgin bir hasar yoksa, temel önlemler alınmış, ısınma, aydınlatma, suya erişim gibi sorunlar çözülmüşse konutlarınıza kısa süreli giriş çıkışlar yapabilir, hasar görmüş, kırılmış eşyaları toparlayabilir, yeniden düzenleyebilirsiniz.

*Gerekli önlemler alınmış, güvendiğiniz uzmanlarca değerlendirilerek kaynaklara erişim sağlanmış konutlarınıza yerleşebilir, önce saatler geçirip sonra konaklamaya başlayabilirsiniz.

*Haftalar geçmesine rağmen halen tedirginlik, çaresizlik, huzursuzluk, uykusuzluk, iştahsızlık gibi sorunlar yaşıyorsanız, güvenli olmasına rağmen konutlarınıza geçemiyorsanız, geçmişte ruhsal destek aldıysanız ve yakınmalarınız azalmak yerine giderek artıyorsa mutlaka ruh sağlığı uzmanlarından destek alın.

-Psikiyatrist Yetişkin Ruh Sağlığı Uzmanı Neslihan ŞAHİN